Vrijdag 29 juni om 14u00 vindt de slotpresentatie plaats van Michelle Kox (Architectuur) met als onderwerp “De Sequentiële Ruimte”.

Commissie:

Margit Schuster (voorzitter)
Hans van der Heijden (Hans van der Heijden Architecten), mentor
Machiel Spaan (M3H Architecten), criticus
Simone Drost (Simone Drost Architecture), criticus

Afstudeerdatum en locatie

Vrijdag 29 juni om 14u00, Auditorium Rotterdamse Academie van Bouwkunst, Heijplaatstraat 23, 3089 JB  Rotterdam

De huidige manier van stadsontwikkeling wordt gekenmerkt door het opsplitsen van een terrein in percelen, die individueel worden ontwikkeld in projecten en worden verbonden middels wegen en straten. Gebouwen worden haast geïsoleerde objecten in een landschap, niet als deel van een groter weefsel. Hierdoor wordt de gebruiker gedwongen zich van locatie naar locatie te verplaatsen, zonder dat de tussenliggende ruimte ertoe doet. Voor de voetganger is het wandelen door de stad hierdoor soms zelfs verworden tot een onsamenhangende, desoriënterende ervaring. In mijn project streef ik ernaar om vanuit het architectonische perspectief van het maaiveld een alternatieve benadering te creëren waarin de route er weer toe doet.

De inspiratie voor dit project komt grotendeels uit het essay Transparency van Collin Rowe over de manier waarop we ruimte waarnemen. Hierin maakt hij onderscheid tussen letterlijke en figuurlijke transparantie. In de architectuur zien we de letterlijke transparantie als het standaard weefsel van straten met daartussen losstaande gebouwen, feitelijk zoals het nu is.

Samenhang gaat verloren en de open ruimtes verliezen hun ruimtelijke definitie. Er blijven grote parkeerplaatsen over waar de voetganger – en met hem de menselijke dimensie – zichzelf verliest. Een Unheimisch gevoel. Het resultaat van dit alles is een systeem van stedenbouw dat een gehaaste maatschappij onderhoudt en geen ruimte laat voor het evenwicht van de menselijke schaal. Figuurlijke transparantie laat daarentegen object en achtergrond met elkaar versmelten, overlopen tot een geheel, waardoor gebouwen en straten een samenhangend weefsel vormen dat een ruimtelijke continuïteit van expliciet ontworpen publieke ruimtes doet ontstaan.

Een meer recente ruimtetheorie is opgesteld door Uwe Schröder, die de samenhang tussen ruimtes onderling beschrijft. Hierbij maakt hij onderscheid tussen Platz, de meest openbare, Zella, de meest private, en Hof, de overgangsruimte tussen beide. De combinatie hiervan in continue afhankelijkheid van elkaar creëert een soort hiërarchieloze weefsels waarin buitenruimte, tussenruimte en binnenruimte in elkaar overlopen. Ongeacht welke ingang je neemt, kan iets een eindpunt zijn maar ook weer een beginpunt en vice versa. Het is eindeloos en toch is het steeds mogelijk om steeds een apotheose te ervaren. Deze theorie heb ik in beeld gebracht door de ruimtelijke sequentie van zijn Galerie in Bonn te tekenen. Een verwante opvatting van ruimte komt naar voren in het woonhuis van Marie-José van Hee in Gent, dat op dezelfde manier is getekend.

Deze ruimtetheorie heb ik geëxtrapoleerd naar de grotere schaal van het Marine Etablissement Amsterdam (MEA), dat de afgelopen 350 jaar een verborgen enclave in de binnenstad van Amsterdam is geweest. Het is het grootste onontwikkelde stuk grond nabij een Europees stadscentrum. Nu het verkocht is aan de gemeente ligt het voor de hand dat ook hier de ontwikkeling geleid zal worden door financiële belangen, waardoor het terrein individueel verkaveld zal worden ten behoeve van een veelvoud aan snelle hoogbouw.

Mijn project presenteert een nieuw verstedelijkingsmodel, benaderd vanuit het architectonisch perspectief van het maaiveld en de directe ervaring van mensen die zich daar verplaatsen. De gebruiker wordt door de pulserende ruimtelijkheid in staat gesteld om het gebouwde verder te ontdekken. Niet omdat aan het eind een beloning of bestemming wacht, maar omdat de ervaring hem of haar steeds weer verwondert en nieuwsgierig maakt. In deze projecten is de tussenruimte steeds van groot belang omdat het zowel een overgang als een ruimte met eigen wil en karakter is.