Vrijdag 28 november vindt de afstudeerpresentatie plaats van Pien Schiphorst (Architectuur), getiteld “Dorpelijk verdichten”.

Commissie:
Voorzitter                   : Willemijn Lofvers
Mentor                       : Bart van Kampen
Externe criticus          : Frans Ziegler
Toegevoegde criticus : Laurens Boodt

Afstudeerdatum en locatie:
Vrijdag 28 november om 14u30
Locatie: Ziegler Branderhorst stedenbouw (Coolhaven 96a, Rotterdam)
Wil je erbij zijn? Stuur Pien een bericht op pienanneke@hotmail.com.

Hoe verdicht ik een dorp zo dat de identiteit versterkt wordt, bijvoorbeeld het terpdorp Wergea in Friesland?

Dorpsverdichting blijft een onderbelicht thema binnen de ruimtelijke ordening. Volgens Paul Roncken wordt het plattelandsperspectief vaak over het hoofd gezien.¹ Tegelijkertijd worstelen dorpen met vergrijzing, het behoud van gemeenschapszin (mienskip) en de balans tussen groei en leefbaarheid. Zonder een gerichte aanpak dreigt verdichting vooral via uitbreidingen aan de dorpsranden te gebeuren, wat leidt tot verlies van open landschap en verzwakking van de dorpsstructuur. De Vlaamse Bouwmeester Erik Wieërs pleit voor een nieuwe ontwerpbenadering die verdichting mogelijk maakt zonder het dorpskarakter te verliezen.² Echter, dit vraagt om een integrale benadering waarbij compacte woonvormen, gemeenschapsgevoel en het behoud van het dorpse karakter hand in hand gaan.


Wat als een dorp zo verdicht wordt dat gelijktijdig de identiteit versterkt wordt? Om aan te tonen hoe dat in de praktijk kan werken richt dit afstudeerproject zich op het ontwikkelen van een ruimtelijk strategie voor verdichting binnen de dorpskern van Wergea. Gemeente Leeuwarden moet voor het jaar 2030 5.675 extra woningen bouwen, een groei van 8% op het huidige woningaantal van totaal van 64.000. Voor het dorp Wergea betekent dit 66 woningen. Echter, standaard stedelijke verdichtingsmodellen zijn niet direct toepasbaar op dorpen.

Het ontwerp is gebaseerd op een reeks analyses waarin de kenmerken van Wergea zorgvuldig zijn onderzocht. Deze analyses vormen de basis voor nieuwe woningtypologieën die inspelen op de ruimtelijke en sociale structuur van het dorp. Specifiek wordt gereageerd op het tekort aan passende woningen voor zowel jongeren als ouderen. De stedenbouwkundige opzet borduurt voort op de bestaande structuur van het dorp, met zijn karakteristieke informele, rafelige achterzijden en formele voorkanten die in het dagelijks gebruik grotendeels genegeerd worden. In het plan wisselen de voor- en achterkanten van de woningen elkaar op een vanzelfsprekende manier af. Deze logica wordt benut én versterkt in het nieuwe plan, waarbij een centraal parkje het hart vormt van de ontwikkeling, omsloten door zorgvuldig geplaatste bebouwing. Architectonisch is ingezoomd op schaal en beleving van de dorpskern. Daarbij is gezocht naar een hedendaagse vertaling van traditionele elementen. Zo keren in de woningplattegronden referenties terug naar vroeger, onder andere door de bedstee opnieuw te introduceren als slim en sfeervol woononderdeel. De nieuwe woonvormen dragen niet alleen bij aan de woningvoorraad, maar versterken ook de leefbaarheid, het gemeenschapsgevoel en de identiteit van het dorp.


Dit project draagt bij aan een debat om anders om te gaan met de verdichting van dorpen. De bevindingen uit Wergea laten zien dat een vernieuwende ontwerpstrategie voor dorpsverdichting nodig is, die recht doet aan de bestaande ruimtelijke en sociale structuren.

Referenties
1. Paul Roncken, onafhankelijk Adviseur voor Ruimtelijke Kwaliteit in Utrecht,
2. Erik Wieërs, Vlaams bouwmeester, Open brief ‘Dorpelijk wonen’