Vrijdag 19 januari vindt de afstudeerpresentatie plaats van Arianne Fleege (Architectuur) met als onderwerp “Rotterdamse Publieke Plekken – Onthulling van de Pathé“.

Commissie:

Voorzitter                           : Margit Schuster (RAvB)
Mentor                               : Tomas Dirrix (Atelier Tomas Dirrix)
Externe criticus                 : Elsbeth Ronner (Lilith Ronner van Hooijdonk)
Toegevoegde criticus        : Marius Grootveld (Veldwerk Architecten)

Afstudeerdatum en locatie:
Vrijdag 19 januari om 17u00

“Niet openbaar i.v.m. ruimtelijke capaciteit”
Locatie: Theaterzaal, Ziegler | Branderhorst, Coolhaven 96A, 3024 AG  Rotterdam

De publieke ruimte zie ik als een netwerk dat bestaat uit plekken verspreid door onze steden. Deze plekken hebben verschillende schalen en functies. Het kunnen straten, pleinen, parken, paviljoens of publieke gebouwen zijn. Hier komen de stadsbewoners elkaar tegen, ontmoeten elkaar. Door deze ontmoeting ontstaat er iets ontastbaars, een gevoel: empathie voor de ander.

Publieke gebouwen spelen binnen dit netwerk een belangrijke rol. Ze zijn publiek omdat ze door openbare middelen gefinancierd worden en een maatschappelijk relevant programma huisvesten, zoals een bibliotheek of stadhuis.
Voor mij zijn er hiernaast nog andere types publieke plekken.
Het ene type is vrij toegankelijk, heeft geen specifiek programma en zit vaak in de transitie tussen de publieke ruimte en een publiek gebouw. Zo kun je bijvoorbeeld in de foyer van de Centrale Bibliotheek in Rotterdam met vrienden schaken zonder een boek uit te lenen.
Het andere type zijn plekken die een commercieel programma huisvesten en daardoor niet algemeen toegankelijk zijn. Deze commerciële plekken trekken een brede groep stadsbewoners aan en zijn in die zin ook maatschappelijk relevant. Tegelijkertijd scheiden commerciële ruimtes zich scherp af tegenover de publieke ruimte. Afhankelijk van de locatie kun je je afvragen of deze harde scheiding maatschappelijk en ruimtelijk gewenst is. Met name op prominente plekken leidt deze afsluiting ertoe, dat het netwerk van publieke ontmoetingsplekken wordt onderbroken.

De Pathé gelegen in hartje Rotterdam is een voorbeeld van zo’n plek. Het gebouw staat dominant gesitueerd op het Schouwburgplein omgeven door De Doelen en Theater Schouwburg. Deze drie gebouwen onderscheiden zich niet alleen in hun cultureel programma, maar vooral in de doelgroep die zij aantrekken. De bioscoop is nog steeds een van de meest bezochten plekken voor vermaak in de stad en je kunt hier eigenlijk alle Rotterdammers tegenkomen.

In het eerste ontwerp van Koen van Velsen was het gebouw als verlenging van het Schouwburgplein gedacht. Op het opgetilde binnenplein kon je met vrienden, die niet naar de bios wilden een drankje drinken voordat je de zaal binnen liep. De afgelopen jaren heeft de bioscoop een verandering ondergaan die door de digitalisering is versterkt. Tegenwoordig moet je meteen achter de entreedeuren de QR-code scannen. Het zicht naar buiten wordt afgeschermd door de foodcourt die op het binnenplein ligt. De relatie met het Schouwburgplein en het omliggende culturele programma is verdwenen. De gevel markeert de scheiding waar het publieke stopt en de commerciële ruimte begint duidelijk en hard.

Het ontwerp gaat in op de vraag hoe de Pathé weer meer in de publieke ruimte geïntegreerd kan worden. Hoe kan deze plek een nieuwe schakel in het netwerk van publieke plekken worden?

De hoofdingreep voor de transformatie van het gebouw is het zichtbaar maken van het binnenplein. De gevel verdwijnt en de drie zwevende zalen worden zichtbaar. Het binnenplein wordt onderdeel van de omliggende publieke ruimte. Het commerciële programma, de bioscoop, blijft bestaan en er wordt een nieuwe ruimte toegevoegd aan de stad. Een plek waarop fysieke en sociale verbindingen plaats kunnen vinden, een nieuw knooppunt in het netwerk van ontmoeting.

Misschien ontstaat er zo ook een ander type “publiek gebouw” dat een commercieel programma op een prominente locatie met de publieke ruimte verbindt en dus een sterker publiek karakter krijgt.
De scheiding tussen publiek en niet-publiek/commercieel vervaagt en er wordt een nieuw reservoir voor ontmoeting en gebruik ontsloten. Mijn ontwerp kan gezien worden als een pleidooi voor het samen-leven in een stad in plaats van langs elkaar heen leven. Het ontwerp wil laten zien hoe dit ruimtelijk gefaciliteerd kan worden.