Vrijdag 3 juli om 12u00 vindt de slotpresentatie plaats van Eldrich Piqué (Architectuur) met als onderwerp “TORI OSO-Een Surinaams literair museum“.

Commissie:
Hinke Majoor, voorzitter
Arna Mačkić  (Studio LA), mentor
Jeroen Geurst (Geurst en Schulze Architecten), criticus 
Andrea Mohn  (Andrea Möhn Architects), criticus

Afstudeerdatum en locatie:
Vrijdag 3 juli om 12u00 in een ruimte van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst

Taal is het meest wezenlijke en karakteristieke element van cultuur. We zijn er tenslotte door verbonden met elkaar. Misschien wel meer nog dan een geografische locatie, heeft taal het vermogen om iemand zich ergens thuis te laten voelen. Denken zit verweven met de taal die we spreken en het is problematisch wanneer een persoon zich niet kan uitdrukken via zijn moedertaal. Taal draagt cultuur en cultuur definieert de mens. En dat is je enige thuisplek, de taal die je met je meedraagt. In dit werk, neem ik mijn geboorteland Suriname als casus om te onderzoeken hoe koloniale systemen, inheemse talen en denkwijze naar de afgrond hebben proberen te duwen.  Middels een Surinaams literair museum onderzoek ik de relatie tussen taal en culturele identiteit.

Tori Oso oftewel Een huis vol verhalen, plaatst zich harmonisch maar tegelijkertijd kritisch in het Oosterpark in Amsterdam. Het gebouw met haar half ronde vorm keert het Tropenmuseum de rug toe, als kritiek wellicht? Tegelijkertijd vormt het gebouw een nieuwe thuis plaats voor het slavenmonument, dat verhuist van de afgelegen zuidwest hoek in het park naar de nieuw ontworpen binnentuin in het hart van het gebouw. Ook biedt de binnentuin met daaromheen de omhelzende halfronde vorm een nieuwe plek voor de herdenking van de slavernij, tijdens het jaarlijkse keti-koti festival op 1 juli. Naast de binnentuin en gaanderij als nieuwe publieke ruimtes voor het park, kent het gebouw een literair café, een boekshop voor jong en oud, tentoonstellingsruimtes voor orale en geschreven literatuur, een auditorium, een bezinningsruimte en werkruimtes.  

Het gebouw probeert het gevoel te vatten die de diverse bevolkingsgroepen in Suriname en Nederland hebben ervaren in hun strijd tegen cultureel kolonialisme, vanaf de slavernij tot na de onafhankelijkheid. De smalle en langwerpige vorm van het gebouw refereert aan de vorm van de plantages. Gebogen maar niet gebroken als mensen uit die tijd, voegt het gebouw zich in het park.

De materialen en ruimtes in het gebouw gaan een wisselwerking aan met de poëtische werken in het museum. De donkere en benauwde kelderverdieping biedt ruimte voor de orale literatuur geproduceerd door de diverse bevolkingsgroepen tot kort na de afschaffing van de slavernij. In de dubbelhoge houten ruimte in de bovenverdieping bevindt zich de geschreven literatuur tot de gespleten migranten periode na de onafhankelijkheid. Nalezen of napraten over de werken kan respectievelijk in de boekshop in de bovenverdieping en in het literair Café op de begane grond met uitzicht op het park en het slavenmonument. Nog meer de diepte in, kan in de kelderverdieping waar het auditorium ruimte biedt voor voorstellings- of voorlichtingsavonden. Zo wakkert elke ruimte in conjunctie met het programma een gelaagdheid van zintuigen aan bij de bezoeker. Door het zien van een bepaald type licht, de benauwde of ruimtelijke vorm, het materiaal met diens haptische kwaliteit, geur, kleur en smaak. Zodoende ontstaat er een poëtische ervaring. Een zielsuitwisseling tussen maker en bezoeker. Een dagdroom die wordt omgezet naar besef.

Als een late echo laat ik al die stemmen aan het woord, die zullen resoneren ver buiten de grenzen van dit literair museum, met het doel universele antwoorden te vinden over de sociale, culturele en politieke implicaties van taal. De taal die iemand kiest om te spreken, gedwongen is om te spreken of niet mag spreken.