Vrijdag 9 december om 15u00 vindt de slotpresentatie plaats van Thom Pegman (Architectuur) met als onderwerp “Een stationsgebouw op de luchthaven“.

Commissie:

Voorzitter:                                       Willemijn Lofvers ( RAvB ) 
Mentor:                                            Maarten Struijs (Gemeente Rotterdam  )
Externe criticus:                              Wouter Kamphuis ( Gemeente Rotterdam)
Toegevoegde criticus:                     Remco Bruggink ( Bureau Bruggink)

Afstudeerdatum en locatie:
Vrijdag 9 december om 15u00
Locatie: Collegezaal 2.51 Academie van Bouwkunst, Pieter Hoochweg 129

Schiphol Zonder Vleugels

Een ontwerp voor een stationsgebouw op de luchthaven.

Een nieuw aangezicht in het ensemble van Schiphol dat een uitbreiding vormt van het bestaande treinstation. Een logische stap als gevolg van de toename van het treinverkeer en de noodzaak om te verduurzamen. Met de komst van het nieuwe stationsgebouw is Schiphol efficiënt aangesloten op het spoornetwerk en kunnen er meer treinen stoppen, wat zijn positie als Internationaal treinstation en hub-luchthaven verbetert. Het stationsgebouw vormt een overzichtelijke transitieruimte waarin de constructieve elementen de reizigers op een vanzelfsprekende wijze sturen in hun overstap van het ene vervoersmiddel naar het andere.

De helderheid van constructie; eenvoud, ritme en proportie, vormen samen met een geleidelijke sequentie van ruimten en verschillende vormen van lichtinval voor overzichtelijke architectuur. Architectuur die voor iedereen te begrijpen is, afleesbaar is en een aangename beleving teweeg kan brengen. We kunnen spreken van een architectuur die zijn gebruiker dient tijdens zijn verblijf of juist stuurt tijdens zijn reis. Deze thema’s, die een onderdeel zijn van mijn fascinaties binnen de architectuur, hebben mij geleid naar Schiphol. Een plek waar de architectuur een ‘sturende’ rol speelt in de beweging van zijn gebruikers.

De groei van het luchthavencomplex, met een nieuwe pier, busstation en terminal, verhoogt de capaciteitsdruk op het huidige treinstation (Schiphol Plaza) en verlengt de loopafstanden naar de uithoeken van het one-terminalcomplex. De toename van reizigers zal de concentratie aan passagiersstromen op het Plaza doen verhogen waardoor het overzicht in de ruimte verder achteruit gaat. Met het MKS-project (Multimodale Knoop Schiphol) probeert de luchthaven meer ruimte te creëren op het busstation, het Plaza en de ondergrondse perrons. Zo wordt er een nieuw bus-eiland aangelegd en krijgt het Plaza een afgesloten NS-zone met ov-chipkaartpoortjes om kruisende passagiersstromen tegen te gaan. Ook het nieuwe stationsgebouw krijgt een NS-zone met toegangen naar de perrons om de uitbreiding van het bestaande treinstation mogelijk te maken. De onderdelen uit het MKS-project, de positie van de nieuwe terminal en de lange ondergrondse eilandperrons vormde de basis voor de inpassing van het nieuwe stationsgebouw. In de opgave wordt een uitbreiding van de spoortunnel opgenomen om het aantal perrons met 4 te verhogen waarvan er 2 worden ingericht voor het internationale treinverkeer. De toevoeging van het stationsgebouw kan passagiersstromen ontvlechten, loopafstanden verkorten en een uitkomst bieden om de druk op het Plaza te verminderen.

Overzicht, comfort en beleving hebben op Schiphol altijd hoog in het vaandel gestaan en vormen nog steeds de basis van de overkoepelende ontwerpvisie voor de luchthaven, iets wat ik erg mooi vind aan Schiphol. In de ontwerpen worden al decennia lang volgens een ontwerptraditie de elementen van het architectonische instrumentarium ingezet om de reizigers op een overzichtelijke en comfortabele wijze van a naar b te leiden. De bovengenoemde thema’s uit mijn fascinaties en analyses vormen net als bij de ontwerptraditie een basis voor de architectuur van het nieuwe stationsgebouw. De verschijningsvorm van het ontwerp maakt deel uit van de architectuurtaal van de luchthaven en vormt een persoonlijke toevoeging aan het DNA van Schiphol (en dat van de NS). Het ontwerp is een stationsgebouw van de NS in de ontwerptraditie van Schiphol. Het exterieur sluit aan bij het Schiphol-DNA maar zet een stap verder door hout in te zetten als constructief materiaal waardoor de verduurzaming ook in de architectuur te zien is. Het stationsgebouw is ontworpen als een overzichtelijke heldere transitieruimte waarin de architectonische elementen de reizigers op een bewuste of dan wel onbewuste wijze sturen in hun beweging door het gebouw. Helderheid, eenvoud en licht vormen de pijlers van het ontwerp. De architectuur heeft een sterke ‘sturende’ rol waarbij de toepassing van bewegwijzering tot een minimum beperkt is. Er verrijst opnieuw een cirkelvormig stationsgebouw in de context van Schiphol, een knipoog naar het verleden. Een autonoom houten object dat met zijn afwijkende ronde vorm het karakter van het treinverkeer onderstreept, een toename van het internationale treinverkeer mogelijk maakt en een bijdrage levert aan de verduurzaming van Schiphol.