Alumnus Mark van Wasbeek voor Archiprix 2023
24 november 2023Lof der Zotheden – Archiprix 2023
Mark van Wasbeek deed historisch onderzoek naar de Hoogstraat in Rotterdam en probeert aan de hand van follies de verloren culturele betekenis van de Hoogstraat terug te brengen. Deze lichte maar permanente structuren verwijzen naar verschillende monumentale herinneringen uit het verleden van de Hoogstraat.
Before we enter the Hoogstraat, we follow the path of a red carpet. For the Schoenmaker brothers, it symbolizes the step up the social ladder, to the once so dignified street. We follow the stairs up, supported by the copper railings. Step by step, together with the brothers, we come closer to the Hoogstraat, and the glorious future it had in store for them. But the stairs stop, the street remains at a distance, from here only a void, air.
Wat of wie zijn je inspiratiebronnen en kan je dit (kort) toelichten
In dit project waren dat er veel, erg veel, maar het begon eigenlijk allemaal met twee inspiratiebronnen van buiten de architectuur. De kunstenaar Mike Kelley die in zijn Education Complex de gebouwen uit zijn opvoeding reconstrueerde en Aby Warburg’s Bilderatlas Mnemosyne waarin hij door een associatieve verzameling van beelden de visuele thema’s en patronen van de oudheid tot de hedendaagse cultuur traceerde.Vervolgens werd de architectuur in het project beïnvloed door architecten zoals James Stirling, Nicholas Hawksmoor, John Körmeling, Peter Eisenman, 6a Architects, DVVT, FAT, Aldo Rossi, etc.
Five voids, in the street give place to five follies, creating a new cultural layer.
Benoem en beschrijf (kort) het sleutelmoment in je afstudeerproject
Ik begon met een fascinatie voor de architectuur van de wederopbouw die in Hoogstraat te vinden is, waaronder pareltjes zoals het Huf gebouw, maar ook onderhand alweer verdwenen gebouwen zoals het Twaalf Provincieënhuis.
De straat zelf is daarom ook in zijn geheel een belangrijk stuk erfgoed van de wederopbouw. Ik realiseerde mij dat de manier hoe er in het algemeen met erfgoed omgegaan wordt nogal dogmatisch is. Vaak worden belangrijke monumenten zoveel mogelijk in hun originele staat gepreserveerd, maar herinneringen aan gebouwen zijn veel complexer en fragmentarischer dan alleen het moment van oplevering.
Dat besef deed mij besluiten dat dit project niet alleen gericht moest zijn op het herstel van de oorspronkelijke staat van de straat, maar ook op de verhalen, gebeurtenissen en culturele associaties die zijn verweven in de geschiedenis van de plekken en gebouwen.
If we continue to the middle of the Vlasmarkt and cast our gaze in succession to the north and south, we see two different scenes. The setting for the first scene is the two chimneys that mark the functional and industrial of the modern city. Here the new actors are the towers that once marked their churches in the city from afar They lift their skirts, by day they are open. At night the shutters close and so breathe in and out daily, like the rhythm of the medieval Hoogstraat where during the day the shutters opened the shops and the houses to the street and filled it with life.
Beschrijf (kort) wat ontwerpen voor jou betekent
Voor mij betekent ontwerpen vorm te geven aan de gebouwde omgeving als onderdeel van een groter geheel, een cultuur. In dit proces speelt kopiëren een belangrijke rol. Historisch gezien heeft kopiëren altijd bijgedragen aan het vormen van een collectieve taal en cultuur. De architectuurtaal in de publieke ruimte is daarin een belangrijke factor, deze kan een product worden van de lokale lage en hoge cultuur.
Publieke ruimtes in de stad bestaan niet op zichzelf. Ze vormen een structuur die begeleid kan worden door architectonische elementen. Het ontwerpen omvat daarom voor mij het begrijpen en toepassen van culturele referenties en het creëren van samenhangende ruimtes die bijdragen aan de identiteit en functionaliteit van de stad.
wat hoop/wil je als ontwerper in de nabije en/of in de verre toekomst bereiken?
Ik wil graag verder werken aan de manier van kijken die ik in dit project ontwikkeld heb. En ik ben daarom ook op zoek naar een manier om de methoden van mijn project toe te passen op andere locaties, bijvoorbeeld de groeikernen in Nederland, waar een gebrek aan stedelijke identiteit als groot probleem wordt gezien.
In the middle of the street, where the Binnerotte crosses it and breaks open, we see the ‘Rondeel’. A roundel is a poem in which certain words return at agreed places. A repetition, but each time with a different context. In addition to being a poetic instrument, the Rondeel was also the name of a well-known Rotterdam café. It remained here as a skeleton after the bombing. The Rondeel here marks the middle of the Hoogstraat and, above all, the place where not only the street itself, but Rotterdam was born. This place is also exactly where the Hoogstraat was given a bend in a more northerly direction during the reconstruction. The Hoogstraat has two directions: one after birth and one after rebirth.
Projecttekst
De Hoogstraat speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van Rotterdam, maar verloor haar status na de verwoesting van het bombardement in 1940. Om haar identiteit te herstellen, voegt dit project een nieuwe culturele laag toe aan de straat. Geïnspireerd door haar geschiedenis en architectuur herstellen vijf follies de leegtes die een gevolg zijn van de wederopbouw na de oorlog.
Architectuur kan een landmark zijn in een stad of landschap, maar het speelt ook dezelfde rol in verhalen. Soms als een volledig gebouw, een hele omgeving of slechts een detail, soms is het een aanraking, een kleur, vorm of materiaal. Sporen achtergelaten door architectuur in onze herinneringen en verhalen. Dit project herinterpreteert deze architecturale sporen en brengt ze terug in de straat in de vorm van de follies.
In een smal steegje naast de Hoogstraat werd Erasmus geboren. Net als in zijn satirische “Lof der Zotheid” (In Praise of Folly), waarin hij op humoristische wijze de samenleving bekritiseerde, bekritiseren de follies (de Zotheden) de dogmatische modernistische kenmerken van de Hoogstraat.
Dit project begon met het onderzoeken van de rol van geheugen in de architectuur en de rol van architectuur in het geheugen. Herinneringen zijn complex en gefragmenteerd, daarom leek een associatief onderzoek het meest geschikt, met behulp van een verzameling kaarten om verbindingen te leggen tussen herinneringen aan de Hoogstraat en theorieën uit de kunst en architectuur ben ik maar de straat gaan kijken.
Verschillende verhalen kwamen naar voren, zoals dat van de broers Niek en Tom Schoenmaker. Als kinderen verhuisden ze naar een luxueus bovenhuis aan de Hoogstraat, slechts enkele weken voor het bombardement. Ze herinneren zich de marmeren trap met een rode loper en koperen leuningen als een symbool van de korte welvaart die ze hier hebben ervaren. En tot slot het Mariabeeld dat van haar sokkel viel als waarschuwing voor het naderende bombardement.
Na het bombardement van 1940 werd de Hoogstraat een leegte. Bij de wederopbouw keken de planners verder dan wat het centrum ooit was. Noord-zuid werd belangrijker dan de oost-westverbinding die de Hoogstraat vormt. De nieuwe noord-zuidverbindingen lieten openingen achter in de straat, vijf lege plekken.
Vandaag de dag is de status quo van de Hoogstraat duidelijk merkbaar, vooral op een gemiddelde doordeweekse dag wanneer de stroom van winkelende mensen afwezig is. In de vijf leegtes breken vijf follies door deze status quo heen. Met als doel de Hoogstraat, de oudste straat van de stad, een stukje van haar culturele status terug te geven en bij te dragen aan de waardering van de specifieke identiteit die bij dit deel van de stad hoort.
Dus ga mee op reis door de Hoogstraat. Steek de Coolsingel over, ooit water aan de rand van de stad. Volg de rode loper, te midden van functionalistische gebouwen en winkeldozen. Beklim de trap met koperen leuningen, die symbool staat voor de kortstondige welvaart van de gebroeders Schoenmaker. Ervaar de leegte, het dak van het kasteel dat ooit het begin van de straat markeerde, ondersteboven gekeerd. “Welcome in Fabolous Hoogstraat Rotterdam.”
archiprix pagina
meer afbeeldingen
The car focused Mariniersweg cuts through the Hoogstraat, the street sacrificed to the gods of progress. This place now houses victims of progress, because progress came with demolition. In any case, that can be deduced from the ‘Myth of Rotterdam’, which states that the city always continues to renew itself. It already did so in the 19th century with the demolition of the Engelenburg house, one of the few remaining medieval facades on the street. Returning here in the form of the ‘fallen’ facade as the foundation of this madness. When it comes to victims, we cannot help but think about Abraham Tuschinski. He built up an empire of cinemas in Rotterdam from 1904 onward, of which the Thalia Cinema in the Hoogstraat was the first. He lost them all in the 1940 bombing. The Jewish Tuschinski was murdered in Auschwitz on July 1, 1942.
naam
Mark van Wasbeek
e-mail
begin afstuderen
februari 2021
klaar met afstuderen
augustus 2022
opleiding
Rotterdamse Academie van Bouwkunst