Elk studiejaar organiseert de Rotterdamse Academie van Bouwkunst een winterworkshop. Een snelle en dynamische ontwerpworkshop die plaatsvindt tussen de twee onderwijssemesters in en waar alle architectuur- en stedenbouwstudenten van de Academie die voor hun afstuderen zitten aan mee doen. De verrassende visies van studenten leverde ons een aantal relevante lessen op. Bekijk de foto’s voor een impressie.

Ontwerp de ruimte voor het ontwerpen

Dit jaar stond de workshop in het teken van het ontwerpend onderzoeken van de ruimte voor het ontwerponderwijs. Scholen voor architectuur- en stedenbouwonderwijs zijn doorgaans bijzondere scholen. De eisen die het ontwerponderwijs stelt aan onderwijsruimten zijn anders dan de eisen die aan ruimten voor regulier onderwijs worden gesteld; naast relatief beperkte ruimte voor traditioneel, klassikaal onderwijs, is er bovenal ruimte nodig om aan ontwerpen te werken, erover te discussiëren, erop te reflecteren en ze te presenteren.

Inspirerende visies

Bij de start van de workshop voerden scenograaf Anne Karin ten Bosch, beeldende kunstenaar Geert van de Kamp en staflid Jeroen Visschers, met hun specifieke blik, de studenten mee de opgave in. Hierdoor losgeschud, vertaalden ze bestaande en nieuwe ideeën over het ontwerponderwijs naar ruimtelijke concepten voor een ideale Academie van Bouwkunst. Dit leidde tot inspirerende visies als een Academie zonder eigen gebouw, versmolten met de beroepspraktijk, het samengaan van een Academie zonder traditionele meester-gezel ontwerpstudio’s met andere scholen voor creatieve beroepen en het aanmeren, met een drijvende Academie, bij andere opleidingen die gevestigd zijn aan de Maas. De visies werden vervolgens ontwerpmatig gearticuleerd middels verfrissende verhalen, overrompelende objecten en verrassende verbeeldingen, waarin de objecten in de nieuwe ruimten voor het ontwerponderwijs waren gemonteerd.

Zes Winterlessen

Welke lessen kunnen we trekken uit het ontwerpmatig denken en handelen van de studenten?

• De winterworkshop benadrukte dat het gesprek over de ruimte van het ontwerponderwijs intrinsiek is aan elke discussie over onderwijsideologie.
• Tijdens het zoeken naar het radicaal, of minder radicaal, delen van ruimte met de beroepspraktijk, bleek overduidelijk de noodzaak van een eigen gemeenschappelijke ruimte die niet een klaslokaal of een maquettewerkplaats is.
• De workshopresultaten bewijzen dat er altijd ruimte moet zijn om het gesprek te voeren over de ontwerparbeid zelf, en dat een ontwerpschool zonder discours een behoorlijke armzalige school zou zijn.
• De studenten toonden aan dat kritische distantie van groot belang is, zelfs voor een school die diepgaand verankerd is in de realiteit; er moet ruimte voor reflectie op afstand geboden worden.
• De studenten wezen erop dat de studieresultaten van oud-studenten, verzameld in een voor studenten toegankelijk archief, haast even belangrijk zijn als de geschiedenis van beide ontwerpdisciplines zelf.
• Tot slot, en dit kan niet genoeg onderstreept worden, bewees deze winterworkshop het belang en de waarde van het ontwerpen zelf voor het onderzoeken van de consequenties van veranderende ideeën over onderwijs. Ontwerpen is ons meest krachtige onderzoeksinstrument.