In studiejaar 2019-2020 is de Rotterdamse Academie van Bouwkunst gestart met een nieuw ontwerp- en onderzoeksprogramma: De Rotterdamse Klimaatopgave. Net als bij ‘Streetwise’ en ‘Bouwen aan de Buurt’ zullen we onder deze vlag de thematiek van de klimaatverandering als rode draad door ons studiedeel weven.

Klimaatverandering is een feit. Sinds het pre-industriële tijdperk is de temperatuur op aarde gemiddeld al met ruim een graad gestegen. De effecten hiervan zijn goed merkbaar. Onze steden worden warmer en droger, er is een toename van extreme regenval en de zeespiegel stijgt. We moeten onze steden aanpassen aan het veranderende klimaat. Gaan we vechten tegen het water of accepteren we het als een permanente aanwezigheid en zoeken we naar een nieuwe balans? Tegelijkertijd moeten we, om (veel) verdere opwarming en de verstrekkende gevolgen daarvan te voorkomen, afscheid nemen van alles dat koolstofdioxide (CO2) uitstoot. Dat gaat veel verder dan minder lang douchen, een paar zonnepanelen op het dak en het kopen van een jas van hergebruikt plastic. We zullen al onze routines langs de meetlat van de CO2 uitstoot moeten leggen (Renske van der Stoep & Thijs van Spaandonk, De Rotterdamse Klimaatopgave, Ontwerpen aan klimaatadaptatie en -mitigatie, RAvB programmagids 2018-2019, p. 8+9).

Heel praktisch betekent dat, dat we iets groots en veelomvattends als de klimaatopgave naar een 3-jarig programma van studio’s, colleges en andere activiteiten vertalen. Daarbij gaat het in de, aan ‘De Rotterdamse Klimaatopgave’ gewijde, studio’s en winterworkshops om het agenderen van de klimaatopgave als maatschappelijk verschillige ontwerpopgave. Dus als ontwerpopgave waarin, door middel van ontwerpend onderzoek, de principes, de schaal, de werking én de waardes van water-, energie-, natuur- en materiaalsystemen in onze leefomgeving in relatie tot hun sociale, economische, culturele én politieke componenten verkend worden. Om vervolgens, op basis van de uitkomsten van die verkenningen, mogelijke toekomsten in de vorm van ruimtelijke scenario’s en/of typologieën inzichtelijk en bespreekbaar te maken, teneinde van daaruit zinvolle ruimtelijke interventies te kunnen voorstellen. De klimaatopgave-collegereeksen ondersteunen deze zoektocht vanuit een breed palet aan theoretische perspectieven.

Lees ook het artikel van Renske van der Stoep en Thijs van Spaandonk in Huig #20.

2019-2020

In studiejaar 2019-2020 stonden de volgende studio’s in het teken van ‘De Rotterdamse Klimaatopgave’:
– Hi-Rise
– Ontwerpen aan de Ondergrond
– No Waste = No Copy Paste
– School for the Timber Age
– Drager & Inbouw
– Zoektocht naar Suburbane Stedelijkheid
– Wet Urbanism
– Prototyping-Transformer
– De Straat als Ecologische Vrijplaats
– De Stad onder BTK
– Regionaal Bidbook Zeeland / Duurzaam Vakantiepark

In datzelfde jaar richtten ook 9 collegereeksen zich op die thematiek: Ontwerp & Maatschappij, Ecologie, Architectural Theory, Economie, Stedenbouwtheorie, Kritiek, Filosofie, Politiek en Designerly Action. En daarnaast dook de winterworkshop ‘Verschillig Vakmanschap voor Veerkrachtig BoTu 2028’ in de klimaatopgave als ontwerpopgave.

2020-2021

Tijdens de start van studiejaar 2020-2021, nog in verregaande mate onder de knoet van het Corona-bewind, begaven onze studenten zich 3 weken lang, tijdens de studiostartworkshop, in het spanningsveld tussen de Corona- en de klimaatcrisis, teneinde input te leveren voor en een houding te definiëren in de studio’s van het eerste semester. Daarvan staan er opnieuw vier expliciet in het teken van ‘De Rotterdamse Klimaatopgave’ (AGRI culture, Gijsingflats, Weerstudio en Haven van Antwerpen). In het tweede semester zullen er vijf studio’s aan het thema gewijd worden, terwijl dit studiejaar ook weer 7 collegereeksen en de winterworkshop onder die vlag zullen (uit)varen.

Studiejaar 2020-2021 zullen we tevens gebruiken om het ontwerp- en onderzoeksprogramma ‘De Rotterdamse Klimaatopgave’ te verdiepen en, als programma, te verstevigen. Het doel daarvan is de resultaten van het ontwerpen aan de klimaatopgave daadwerkelijk op een bruikbare manier beschikbaar te stellen aan de (Rotterdamse) samenleving. De samenwerking met de IABR is daar een eerste, belangrijke stap in.

2022-2023

Als onderdeel van de Klimaatopgave publiceerde we in academiejaar 2022/2023 de podcast Het oog van de storm, je kunt luisteren naar gesprekken over ruimtelijk ontwerp in de klimaatcrisis. Mark Minkjan, curator en onderzoek medewerker, interviewt studenten, docenten en mensen van buiten de academie over manieren van architectuur en stedenbouw die de planeet en lokale gemeenschappen ten goede komen.

Daarnaast hebben we na 5 jaar met een druk bezocht vrijdagmidaglezingenprogramma en een energiek tot actie aanzettende werkconferentie afscheid genomen van Renske van der Stoep, hoofd Architectuur en Thijs van Spaandonk, hoofd Stedenbouw. Zij hebben de ecologische, sociale en economische opgaven in het hart van het vak en de discipline geplaatst. Zij zijn daarmee een zoektocht gestart naar een nieuwe positionering van het vak, een zoektocht die we de komende jaren zullen blijven doorzetten.
Een herbezinning over de rol van ons vak begint bij het besef dat we in deze wereld wederzijds afhankelijk van
elkaar zijn en dat we verantwoordelijk zijn voor de zorg voor onze omgeving, nu en in de toekomst. De opgaven zijn
bekend: onze grondstoffen zijn eindig; klimaatverandering en afname van biodiversiteit dwingen tot aanpassing van onze
consumptie- en productiepatronen en sociale rechtvaardigheid is een fundamenteel onderdeel van duurzame ontwikkeling van de samenleving. Deze en nog vele andere opgaven vragen om een andere benadering van de praktijk van bouwen en ruimtelijke ontwikkeling en om een andere benadering van ons vak.