De Iktinosprijs is in 1969 ingesteld door architect Huig Maaskant, medeoprichter van de Rotterdamse Academie van Bouwkunst. De prijs is een stipendium van € 2.000 en wordt jaarlijks uitgereikt met het oogmerk de Academiestudent te prijzen die “… door kwaliteit en karakteristiek van het studieresultaat een (culturele) bijdrage heeft geleverd aan onderwijs, onderzoek en praktijk van de architectuur of stedenbouw”. Het ging Maaskant daarbij uitdrukkelijk om tussentijdse studieresultaten en niet om afstudeerprojecten.
Op voordracht van de docent(en) wordt uit elke studio één project genomineerd voor de Iktinosprijs. De prijsuitreiking vindt plaats tijdens de opening van het academisch jaar en vormt de opening van de Iktinostentoonstelling.
Iktinosprijs 2018-2019
Dit jaar ging de prijs naar Diederik Vane voor het project De Coöperatieve Kust. Hij formuleerde in de studio Zeeland LAB, onderdeel van FUR, een stevige, doordachte en gelaagde strategie voor de coöperatieve toekomstbestendigheid van de Zeeuwse kust. Zijn project werd door de jury verkozen uit maar liefst 29 studioprojecten.
Winnaar Iktinosprijs 2019 I Studio ZeelandLAB I student Stedenbouw Docenten: Alexander Herrebout, Tim Devos, Guido van Eijck
Coöperatieve vakantieparken maken de Zeeuwse kust toekomstbestendig
Toeristen in Zeeland zoeken vaker luxe en comfort op. De camping maakt plaats voor een luxe vakantiepark. Tal van parken langs de kust bieden de mogelijkheid om een stukje grond met een vakantiewoning erop te kopen. Tijdelijke bezoekers veranderen zo in eigenaren van een stukje van de Zeeuwse kust. Deze versnippering van het grondbezit bemoeilijkt grote en noodzakelijke ingrepen aan de kust met het oog op klimaatverandering, juist omdat vakantieparken vaak op een cruciale plek liggen als het gaat over kustversterking.
Een coöperatief model kan het versnipperde eigenaarschap herstellen. Dit gaat uit van collectief eigenaarschap en gemeenschappelijke grond. Zeeuwse ondernemers, kleine campings, toeristen, overheidsinstanties en investeerders werken samen in een vereniging. Het primaire doel hiervan is kustversterking en natuurontwikkeling.
De coöperatieve parken blijven een recreatieve plek voor de toerist maar werken ook aan belangrijke maatschappelijke opgaves. Een coöperatief systeem die de kust versterkt, De lokale bevolking en de toerist bij elkaar brengt en waar allerlei belanghebbenden worden verenigt. De scheiding die de vakantieparken vormt tussen kust en binnenland gaat juist verbindend werken. De vakantieparken zijn zo niet alleen onderdeel van Zeeland maar onderdeel van de oplossing.
Hidde van der Grind & Umut Türkmen I Pleidooi voor groots experimenteren
Iktinos-winnaar 2018 I studio Stemmen van de Peperklip I stedenbouw- en architectuur+stedenbouw-student docenten: Tim Devos & Willemijn Lofvers
Umut en Hidde verbleven vijf maanden in de Peperklip, met het ‘Pleidooi voor het groots experimenteren’ als resultaat. Zij pleiten ervoor om wonen in de stad betaalbaar te houden voor iedereen, want betaalbare huisvesting staat onder druk in de stad. Op verhalende wijze draagt De Peperklip, het icoon voor betaalbare huisvesting, een boodschap uit die past binnen een grotere maatschappelijke context. Alternatieve modellen van betaalbare huisvesting gaan steeds over een handvol woningen, maar er is juist een grootschalig project nodig om een statement te maken. In vijf speerpunten motiveren Umut en Hidde waarom we groots moeten experimenteren:
1. Houd de stad betaalbaar. Voor iedereen: De Peperklip ligt in de frontlinie van gentrificatie. Het gebouw kan een voorbeeld worden voor alternatieve vormen van betaalbare huisvesting.
2. Koester alle bewoners van de stad: Steun de sociaal kwetsbare groep in hun zoektocht naar zelfbestuur. Met 1500 bewoners moeten we de ruimte claimen om te experimenteren en onszelf te organiseren.
3. Gebruik dit momentum om financiële structuren te herdenken: Corporaties zijn teruggeduwd, ze hebben geen verdienmodel meer. Ze zien een kans voor Vestia om vanuit een uitdagende financiële situatie, nieuwe modellen te bedenken.
4. Experimenteer groots: Uit de huidige structuren van sociale huisvesting kunnen alternatieve vormen van betaalbare huisvesting groeien.
5. Herdenk bestaande perspectieven en structuren: Zowel corporaties, overheden, marktpartijen als bewoners moeten bestaande perspectieven en structuren durven herdenken. Daarbij moeten we nadenken over de noden en dromen van de verschillende bewoners.
Hun pleidooi moet experts aan tafel krijgen voor de ontwikkeling van alternatieve modellen voor betaalbare huisvesting in Nederland. Dat is niet eenvoudig: het vraagt namelijk om een mentaliteitsverandering op alle schaalniveaus in onze samenleving.
Franca Houg l Hauptbahnhof Düsseldorf, station als verbinding
Winnaar Iktinos 2017 l Studio Hauptbahnhoff Düsseldorf l architectuur l ontwerpdocenten: Huub Juurlink en Jaakko van 't Spijker
Het station in Düsseldorf zorgt voor de verbinding van de stad met andere steden, tegelijkertijd is het een obstakel in het eigen stedelijke weefsel. Routes worden s'avonds afgesloten en de alternatieven zijn niet uitnodigend. De huidige connectie van het station met de stad remt de potentie van het gebied als volwaardig stadsdeel. Dit voorstel zet in op het stationsgebied als levendig onderdeel van de stad, een nieuw centrumgebied dat kan concurreren met de Altstadt.
Om dit te bereiken wordt de huidige blokkade ingezet als verbinding. Straten worden doorgetrokken tot in het station zelf. De ontstane kavels worden ingevuld met individuele bouwblokken, die ruimte bieden aan o.a. wonen, werken, educatie en ontspanning. Hierdoor ontstaat een verdichting van de wijk, waardoor extra draagvlak wordt gecreëerd voor de reeds bestaande voorzieningen. Ter plaatse van het nieuwe station worden de vervoersstromen gescheiden en wordt de snelheid verlaagd, dit mede door de toepassing van plinten, voorzien van veel detail, en klinkers als bestrating. Deze klinkers worden in een patroon gelegd en zijn een referentie naar de bestrating in de Altstadt. Het bovenliggende spoor wordt in twee delen gesplitst en opgenomen in de bouwblokken. Hierdoor ontstaat tussen de twee spoordelen ruimte voor een stedelijk plein: Een ontmoetingsplek met een prachtige tuin. Een conventioneel centraal station transformeert zo tot een bijzonder knooppunt in het weefsel van de stad.
Iktinos-winnaar 2016 l studio: The Mansion | architectuurstudent docent: Hans van der Heijden
"The London mansions are ready for typological innovations. The London mansions from the last centuries introduced completely new types of scale and architecture. The imported tower houses from Yemen, conceptually raised from out of the ground level with a tiny footprint, create a new strategy as a response to the current urbanisation and high land prices in London. The layout is a composition of two volumes; one volume which provides the vertical transition and one volume of the apartment itself. The slender towers as a model can be further developed as a strategy on tiny plots elsewhere in London where land is expensive. This mansion block is imported yet very different from its original. It contributes to new forms of streets and public spaces."
De jury:
Umuts’ tweede, en chronologisch ‘jongste’, Iktinos-nominatie bouwt voort op het vorige project – als in het door-bouwen aan een oeuvre. De daaruit sprekende volwassenheid – anders dan bij Bram, maar van een welhaast vergelijkbare, en zichtbaar groeiende, rijpheid – is uiterst bewonderenswaardig voor een project zo vroeg in de studie. Om de kracht van het project te duiden, moeten ook vergelijkbare termen gebruikt worden als bij zijn eerder besproken project. Opnieuw zindert het plan van de poëtische verbeeldingskracht, die, misschien meer nog dan de overtuigende architectonische articulatie, de goede plattegronden, de krachtige ruimtelijke oplossingen, de intelligente omgang met de buitenruimte en de consistentie van het plan, de overtuigingskracht en de actuele relevantie van dit project bepaalt. En opnieuw blijkt Umut in staat een onverwachte vondst – de formele loskoppeling van de plotvorm en de woningbouwtypologie – zo uit te werken dat er iets nieuws ontstaat. Niet alleen een prachtig, op het eerste oog soms wat genadeloos, plan, maar ook een voorstelbaar prototype voor andere locaties.
Iktinos-winnaar 2015 | studio Exit Randstad? | stedenbouwstudent docenten: Bernadette Janssen & Martin Aarts
Grootschalige energieopwekking door middel van biomassa wordt vaak onderbelicht. Deze manier van energieopwekking wordt nu slechts op kleine schaal toegepast, maar blijkt uiterst rendabel. Ze kan door opschaling naar regionale schaal een substantiële bijdrage leveren aan de energiebehoefte van de metropoolregio Rotterdam-Eindhoven en daarnaast andere economische en milieu bevorderende kansen bieden.
Vanwege de strategische ligging van deze metropoolregio ten opzichte van de agrarische gebieden is een direct aanbod van reststoffen uit biomassa groot; denk bijvoorbeeld aan restproducten van de veehouderij, de akkerbouw en de glastuinbouw. Ook de stedelijke regio’s zelf zijn een grote bron van reststoffen. Daarnaast zijn de aanwezigheid van de haven Rotterdam (voor import van extra biomassa) en van de petrochemische industrie interessant.
Wanneer de afvalstromen worden gebundeld, is grootschalige energieopwekking vanuit biomassa mogelijk. Door de agrarische, industriële en havengebieden op strategische plekken opnieuw in te richten, kunnen afval- en energiestromen efficiënt afgehandeld worden om een betrouwbare energiebron voor de metropoolregio te ontwikkelen.
De jury
In het licht van de eisen die Huig Maaskant stelde aan de toekenning van de Iktinosprijs, heeft de jury ook ditmaal besloten de prijs toe te kennen aan het project dat de culturele betekenis van het ontwerp het scherpst agendeert, een project dat de jury daadwerkelijk een nieuw zicht op de werkelijkheid biedt.
In het project ‘Biomassa als Basis’ wordt vooral de kracht van de eenvoud geprezen: de consistente en slimme uitwerking van een manier om middels biomassaverwerking de banden tussen de Rotterdamse regio en Brabant te versterken. Inhoudelijk is het project slim opgebouwd rond het bestaande logistiek systeem. Het plan van Ben Wegdam laat bij uitstek zien, ondanks dat niet geheel duidelijk is waar de voorgestelde ruimtelijke ingrepen nu precies toe leiden, wat regionaal ontwerpen in deze tijd kan zijn: middels het ontwerp is gezocht naar een realistisch lijkend antwoord voor een actueel probleem én is het gevonden.
Iktinos-winnaar 2014 | studio Randstad Utopia | stedenbouwstudent docenten: Jaakko van 't Spijker & Riëtte Bosch
"The future urban society will be a society where knowledge and resources will be shared in an open system, accessible to anyone. The way to shape society derives from the open source ideology and is called Apertaism, what is the counterpart of Capitalistic ideology. Future of urban living will change drastically when oil will be insufficient to support every aspect that makes urban live as we know it today possible. The solution is that Apertaistic movements all over the world start to claim parts of the city to create self-sufficient communities where everyone can participate to shape their own future.
Scenario:
In the year 2020 the first pioneers (hackers) occupy the first office building in the centre of Schalkwijk. This modernistic extension of the city from the sixties, seventies and eighties is the place gets the worst hits after the energy crisis. Companies have left this area, inhabitants are isolated from work, food and resources. The first pioneers are followers of the Apertaistic movement, who believe in a society where resources and knowledge are free to share. The Apertaistic movements all over the world start to claim parts of the city to shape their own community. To exchange the self-sufficient knowledge and technologies digital grids are implemented to standardize these new technologies. Soon after the start people see the opportunities of this self-sufficient and open ideology and joining this movement. Old and obsolete buildings start to be recycled to build the new Apertaistic society. In the year 2100 Apertaism have oppressed the Capitalistic ideology and equality has finally been reached."
De jury
In het licht van de eisen die Huig Maaskant stelde aan de toekenning van de Iktinosprijs, kent de jury de prijs toe aan het project dat de culturele betekenis van het ontwerp het scherpst agendeert en zodoende stelling neemt. Het is een project dat het ontwerp inzet voor een - misschien niet op alle fronten overtuigende, maar wel heel krachtige en moedige - poging om te laten zien wat een mogelijke toekomst zou kunnen zijn, die toekomst daarmee inzichtelijk maakt en zodoende openstelt voor discussie. Juist daartoe voelde de jury zich door dit project uitgedaagd. De uitgebreide discussie die over én naar aanleiding van het project gevoerd werd, maakt mede duidelijk dat dit een zeer bijzonder voorstel is, een voorstel dat volledig voldoet aan Maaskants' intenties bij het instellen van de prijs.
Het project is gedurfd, met de introductie van een goed doordachte en uitgewerkte utopische ideologie als basis voor de Randstad van de toekomst. Een project ook, dat bij de juryleden veel, soms tegenstrijdige reacties oproept. De tekenstijl van en de ruimtelijke articulatie op de grote tekening worden door sommige juryleden zeer achterhaald gevonden – is dit een ontwerp uit 1968? – terwijl anderen juist de grote rijkdom en gedetailleerde, aan alle onderzoeksthema's verbonden, inhoud van de tekening prijzen. Men is het er over eens dat de wijze van presenteren van het beeld van veel lef getuigt en er (een poging tot) een duidelijke visie uit spreekt. Ook is de jury enthousiast over de consequente opbouw van het verhaal, en de wijze waarop dit in een ontwerp is vertaald. Daarbij is de jury er bovendien van overtuigd dat het plan een aantal trefzeker gekozen, belangrijke actuele vraagstukken in samenhang agendeert.
Tijdens de jaaropening kreeg hij door de voorzitter van de Iktinosjury het felbegeerde Maaskantspeltje uitgereikt.
Iktinos-winnaar 2013 | studio Lefortovo Moscow | stedenbouwstudent docent: Sander Lap
"What happened to the pleasure gardens of the Moscow elite on the Yauza? Lefortovo Park and the River Yauza are part of the main green structures in the District Lefortovo. In process of time the personal garden became a huge park and transformed from a magnificent royal garden of Peter the Great, the ruler of Russia in the eighteenth century, to a park for the neighbourhood to walk the dog. It lost his greatness and it’s time to get it back! The idea underlying this project is to restore this greatness to some extent, to translate the contemporary power position of Moscow. The interventions have the impact to have a positive influence on the surrounding areas with new connections. ‘Lefortovo Park, greatness within Moscow’ is a new heart for the District."
De jury
Het ontwerp van Christophe Cornille overtuigt door de compleetheid, samenhang en articulatie, en de buitengewoon heldere presentatie.
Een overtuigend, krachtig en helder gepresenteerd plan, met de beste toelichting van alle gepresenteerde plannen. Een scherpe analyse door schalen en tijd heen. In de uitwerking evenwichtig van opbouw, eveneens door alle schalen heen, compleet en doorwrocht. De uitwerking is op een aantal fronten zeer overtuigend, maar op andere plaatsen iets minder sterk. Met name de plaatsing en uitwerking van het paleis gaf veel stof voor discussie, hetgeen in het kader van de Iktinos prijs echter juist ook positief beoordeeld kan worden. Het plan toont ook besef van de aanwezige kwaliteiten, die als leidraad aangrepen worden voor de ontwikkeling van het plan. Mooie, maar vooral buitengewoon inzichtelijke presentatie.
Rotterdamse Academie van Bouwkunst gebruikt cookies en vergelijkbare technologieën (cookies) onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Ook kunnen we hierdoor het gedrag van bezoekers vastleggen en analyseren en daardoor onze website verbeteren.
Cookies van derde partijen maken daarnaast mogelijk dat u informatie kunt delen via social media zoals Twitter en Facebook. Meer informatie hierover vindt u in ons cookie-statement.
